Bijtsporen aan staart en oren, navelbreuken, kreupele varkens: Stichting De Wroetstal uit Epe is in opspraak geraakt. Camerabeelden laten volgens dierenwelzijnsorganisatie Ongehoord misstanden zien bij twee varkensstallen. De Dierenbescherming neemt het hoog op, maar wil de ernst eerst onderzoeken. Gedragsbiologe Inonge Reimers van Wageningen Universiteit twijfelt. ,,Iedere context ontbreekt.”
De vermeende misstanden kwamen in juni en september aan het licht. Zo werd gefilmd in het Overijsselse Langeveen, waar de stal staat van Wroetstal-voorzitter Jan Broenink. Ook in de Almelose varkensfokkerij van Edwin Tijink, waar de moederdieren voor het concept worden gefokt, werden kreupele dieren gesignaleerd.
Slagerijen uit de regio Bij De Wroetstal, in 2014 opgericht in samenwerking met de Dierenbescherming, zijn zestien varkenshouderijen aangesloten, vooral in Overijssel. De stichting levert vlees aan meerdere slagerijen in deze regio, waaronder Epe, Heerde en Apeldoorn. Wroetstal heeft ten doel dierenwelzijn in de sector te verbeteren. Daarvoor werken de boeren met stallen waarin varkens vrijer kunnen bewegen en wroeten.
50 procent van de varkenshouderijen heeft dit probleem
Johan Boonstra, voorzitter Stichting Ongehoord
Volgens Johan Boonstra, voorzitter van Ongehoord, maken de beelden duidelijk dat de doelstelling van De Wroetstal ‘een wassen neus’ is. ,,In reclames en op hun websites stellen ze dat varkens op natuurlijke manier kunnen wroeten. Maar de varkens staan op een betonnen vloer, waar wat stro ligt. Ze beweren iets wat niet waar is. Het geeft geen reëel beeld.”
De vloer was volgens Ongehoord vervuild met uitwerpselen. Ongebruikelijk, zegt Ongehoord: varkens doen hun behoefte zo’n 5 tot 15 meter van het nest, weet de organisatie. In de video van Ongehoord vallen daarnaast bijtsporen in oren en staart op. Boonstra: ,,Een teken van verveling en frustratie bij de varkens. Dat blijkt ook uit onderzoek van Wageningen Universiteit: 50 procent van de varkenshouderijen heeft dit probleem.”
Zonder medeweten
De videobeelden in Almelo en Langeveen zijn gemaakt zonder medeweten van de staleigenaren. Boonstra wil niets weten van pogingen tot inbraak, ook al bevond de vrijwilligersorganisatie zich op privéterrein. ,,We hebben geen deuren vernield. Die staan gewoon open. Dan is er wat ons betreft geen sprake van inbraak. Staleigenaren verschuilen zich gauw achter inbreuk op privacy, maar het is belangrijker te constateren dat ze supermarkten en consumenten misleiden.”
Als ze het lef hebben stiekem het terrein op te komen, dan moeten ze ook het lef hebben me onder ogen te komen.
Edwin Tijink, varkenshouder
Jan Broenink, bij wie werd gefilmd, wil niet reageren op vragen van de Stentor. Edwin Tijink, die Ongehoord ook over de vloer kreeg, wel. Hij is boos en kijkt er anders tegenaan dan Boonstra: ,,Ze zijn in het schemerdonker het terrein op gekomen en hebben de stal opengemaakt. Die zit normaal op slot. Het is een enorme inbreuk op je privacy. We wonen hier ook. Over aangifte heb ik nog niet nagedacht, dat wil ik eerst met het gezin overleggen.”
,,Wat Ongehoord doet, is ook echt ongehoord. Ik heb gewoon een deurbel en een telefoonnummer. Als ze het lef hebben stiekem het terrein op te komen, moeten ze ook het lef hebben me onder ogen te komen. Dan laat ik ze via de voordeur binnen en gaan we door de stallen. Ik heb niets te verbergen. Bij deze staat de uitnodiging en ik zal ze heel netjes alles laten zien.”
Tijink zegt dat de beelden er ‘niet leuk uit zien’, maar dat het helaas wel eens gebeurt dat varkens wonden hebben. ,,De betreffende varkens zijn allemaal geholpen en hebben alle benodigde medische aandacht gehad.”
Ongehoord legde de beelden voor publicatie niet voor aan De Wroetstal. Boonstra stelt dat discussie met zo’n partij ‘niet nodig is’. ,,We snappen dat zij deze praktijken niet laten zien, omdat ze al langer problemen hebben met hun inkomsten. Dat is een ander thema. Wij willen een eerlijk beeld schetsen hoe vlees wordt geproduceerd. Supermarkten en consumenten moeten dit weten.”
‘Context ontbreekt’
Inonge Reimers is gedragsbiologe aan Wageningen Universiteit en specialiseerde zich in varkensgedrag. Ze bekeek de beelden en stelt dat aan de hand van dit materiaal niet kan worden vastgesteld of er misstanden zijn, zoals Ongehoord beweert. ,,Staartbijten is afhankelijk van een complex van factoren. Dat kan te maken hebben met de temperatuur, een dier kan ziek zijn. Ook het karakter van een varken speelt een rol. Als al die factoren bij elkaar komen, kun je te maken krijgen met een uitbraak. Dan kopiëren varkens elkaar en bijten ze staarten af. Het is vervelend, maar het gaat te ver aan de hand van deze beelden te stellen dat er misstanden zijn. Ik weet niet eens of de beelden wel in een wroetstal zijn gemaakt bijvoorbeeld. Iedere context ontbreekt.”
Onafhankelijk onderzoek
De Dierenbescherming zag de videobeelden en neemt de noodkreet van Ongehoord serieus. ,,De beelden zijn vrij donker, maar wij stellen een onafhankelijk onderzoek in”, zegt woordvoerder Niels Dorland. ,,We kijken of alles volgens de criteria van het Beter Leven-keurmerk gebeurt. Als de misstanden structureel zijn, moeten er sancties volgen.”
Toch zegt ook de Dierenbescherming dat staartbijten verschillende oorzaken kan hebben. ,,Het doet zeer deze beelden te zien, maar bijten in staarten en oren gebeurt vaker en voorkom je niet altijd. Het is onmogelijk de hele keten daarvoor verantwoordelijk te houden.”
Kommentare