Makers van plantaardige zuivelproducten zijn als de dood dat ze binnenkort nauwelijks nog ruimte hebben om hun waar te slijten als melkproducten nog meer worden bevoordeeld dan nu al het geval is. Dat komt door Europa, dat in reclame, op etiketten en zelfs in afbeeldingen elke verwijzing naar zuivel dreigt te verbieden. ‘Zuivelcensuur’, zegt non-profit-organisatie Proveg.
Zuiveltermen zoals melk, boter, room, kaas en yoghurt zijn nu al wettelijk beschermd, maar het Europese Parlement wil er nog een flink schepje bovenop doen door die woorden ook te verbieden in samenstellingen met bijvoorbeeld ‘stijl’, ‘type’, ‘smaak’ of ‘vervanger’. ‘Kaassmaak’, ‘melkvervanger’ of zelfs de term ‘romig’ zouden dan ook niet meer mogen.
Proveg vreest dat het nog verder gaat en zelfs feitelijke termen als ‘zuivelvrij’, ‘bevat geen melk’ of ’50 procent lagere CO2-uitstoot dan melk’ straks taboe zijn. Dat betekent niet alleen dat producenten van zuivelvervangers hun afnemers noodgedwongen belangrijke productinformatie onthouden, maar Europa ook de opkomst van duurzaam voedsel een stevige slag toebrengt. En dat, zegt Proveg, staat haaks op de Europese klimaatambities en op nieuwe, milieuvriendelijke vormen van landbouwbeleid als de ‘Farm-to-fork’-strategie waarvoor Brussel zich de laatste tijd sterk maakt.
,,Geen enkele sector is nu al zo gereguleerd als de plantaardige zuivelsector, maar voor het Parlement is het nog steeds niet genoeg”, aldus Pablo Moleman van Proveg. ,,Als dit wet wordt is straks zelfs een afbeelding van een witte vloeistof op de verpakking van plantaardige producten verboden, want dat kan wel te veel op melk lijken. Maar ook relevante allergie-informatie als ‘bevat geen lactose’ mag dan niet meer. Dit gaat over de vrijheid van producenten om over hun eigen product te communiceren. Die perk je niet zómaar in, maar nooit heeft iemand ons uitgelegd waarom dit nodig is. Voor ons is dit een oneigenlijke manier om de concurrentie uit te schakelen. Het is ook raar omdat een term als bijvoorbeeld ‘amandelmelk’ al sinds de dertiende eeuw bestaat.”
Een argument dat juristen én politici zou moeten aanspreken is de rechtsongelijkheid – nu al, en straks nog meer - met andere sectoren. Voor vlees bijvoorbeeld bestaan nauwelijks of geen regels. Vegaburgers, kaasschnitzels of zelfs vegetarische kipstukjes mogen wel. Proveg geeft niet op en claimt inmiddels de steun van de Europese Consumentenbond, tal van NGO’s, de nu al bijna 500.000 ondertekenaars van een petitie én Greta Thunberg.
Verwarring en misbruik Daartegenover staat het Parlement, dat vorig najaar koos voor striktere regels en daar evenzeer onverstoorbaar aan vasthoudt. ,,Franse socialisten in de landbouwcommissie, onder wie Parlementsonderhandelaar Eric Andrieu, wilden als indieners met dit amendement elke conusmentenverwarring en misbruik van zuivelbenamingen in marketing voorkomen”, licht Sander Smit, beleidsmedewerker landbouw en internationale handel van CDA-Europarlementariër Annie Schreijer-Pierik, toe. ,,Een term als plantaardige melk suggereert volgens het EU-Hof van Justitie een gelijkwaardigheid die er niet is. Zuivelvervangers bevatten niet alle ingrediënten van zuivelproducten, ze hebben niet dezelfde voedingswaarde.” Volgens een meerderheid van het Parlement is daarom alleen het verbieden van directe verwijzingen naar zuivel niet genoeg. Niet alle Nederlanders in Brussel denken er zo over. CDA, SGP en JA21 stemden vorig najaar vóór scherpere regels, PvdA, VVD, D66 en GroenLinks tegen, de ChristenUnie onthield zich.
Waar het eindigt, wordt misschien al snel duidelijk. De strengere regels zijn onderdeel van een super-landbouwtriloog – besluitvormend overleg van de drie EU-instellingen: Commissie, Raad (lidstaten) en Parlement samen - die morgen begint en wellicht de hele week duurt. Aftrap voor de discussie is een nieuw en nog ongepubliceerd Commissievoorstel dat vertrekt van bestaande regelgeving, het in kringen van specialisten bekende TofuTown-arrest van het Europese Hof dat in 2017 melk definieerde als ‘door dierlijke melkklieren afgescheiden en bij één of meer melkbeurten verkregen’ en het inmiddels beruchte aanscherpingsvoorstel, amendement 171, van het Parlement.
Hoe het zal uitpakken? Sander Smit volgt de onderhandelingen op de voet, maar durft geen harde prognose aan over de uitkomst. Hij acht het niet zo waarschijnlijk dat het parlementaire amendement één op één tot wet wordt verheven. Onderhandelingen zijn meestal een proces van geven en nemen. Blijven over: een lichtere aanscherping van de regels of, volgens Smit het waarschijnlijkst, handhaving van de status quo uit het arrest, waarna lidstaten als Frankrijk, dat vleesbenamingen voor vegaproducten al enkele jaren streng verbiedt, in eigen regelgeving altijd nog verder mogen gaan. De vegawereld én Greta Thunberg houden de adem in.
Comments