SINT-OEDENRODE - Een biefstukje op je bord van een dier dat nog steeds in de wei loopt? Vlees eten van een dier dat niet geslacht is? Het leek lange tijd sciencefiction, maar komt steeds dichterbij. Leon Moonen uit Sint-Oedenrode loopt mee in de frontlinie en mag zich binnenkort wellicht de eerste kweekvleesboer ter wereld noemen.
Op de grens van Sint-Oedenrode en Lieshout runt Leon Moonen zijn bedrijf ‘Crole Natuurrund’. Veel van zijn hooglanders en Limousinkoeien grazen in natuurgebieden van Staatsbosbeheer en andere terreinbeheerders elders in Brabant, een aantal houdt hij er hier aan de Spierkesweg. Het is moeilijk voor te stellen dat dit bijna idyllische decor binnenkort de voorhoede vormt van een ontwikkeling die het hele beeld van vlees zal kantelen. En daarmee de consumptie van vlees én de veehouderij.
Leonardo DiCaprio gelooft in revolutie kweekvlees
Toch is dat een reëel scenario. Moonen is al bijna tien jaar bovenmatig geïnteresseerd in kweekvlees. Hij werkt inmiddels samen met Mosa Meat, het Limburgse bedrijf van pionier Mark Post dat in 2013 opzien baarde toen het als eerste een hamburger van kweekvlees toonde aan de wereld. In Maastricht wordt inmiddels hard gewerkt aan een officiële erkenning van de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid, waarna de weg vrij is om kweekburgers grootschalig op de markt te brengen.
Onlangs kwam de start-up, gelieerd aan de Universiteit van Maastricht, nog in het nieuws omdat Oscarwinnaar Leonardo DiCaprio besloot om flink te investeren. De Amerikaanse acteur denkt dat kweekvlees een belangrijke bijdrage gaat leveren aan de strijd tegen klimaatverandering.
Veel collega's denken: dadelijk word ik overbodig. Maar voor kweekvlees heb je nog altijd dieren nodig. En plantaardige eiwitten. En dus boeren
De ontwikkeling van kweekvlees lijkt in eerste instantie een bedreiging voor de veehouders, maar dat is een foute aanname, zegt Moonen. ,,Veel collega’s denken: dadelijk word ik overbodig. Maar voor kweekvlees heb je nog altijd dieren nodig, en plantaardige eiwitten. En dus boeren.”
Hoe gaat het in zijn werk? Om vlees te kweken wordt met een iets verdikte naald één gram weefsel uit de bil van een rund gehaald. Het beest wordt plaatselijk verdoofd, maar voelt er sowieso nauwelijks iets van. Vervolgens gaat het biopt (de punctie) naar Maastricht, waar het in een soort van bioreactor met plantaardige ‘eiwitsoep’ gaat. Daar begint de celdeling. In zes weken verandert - afhankelijk van de gebruikte eiwitten - het ene grammetje dat in Rooi uit de koe is gehaald in tienduizend kilogram vlees.
Het dier hoeft dus niet geslacht en kan in principe oud worden op de boerderij. Ook is kweekvlees vele malen minder belastend voor het milieu dan het grootschalig houden van dieren. Voor kweekvlees is zeventig procent minder land nodig en negentig procent minder zoet water, rekent Moonen voor. Het zijn cijfers die worden bevestigd door onderzoeken van onafhankelijke bureaus en instellingen.
Als Mosa Meat straks groen licht krijgt van Europa kan het productieproces op kleinere schaal ook naar elders worden overgebracht. Het plan is om op de Crole Hoeve twee ‘miniatuurlijnen’ te plaatsen waar rundvlees gekweekt kan worden. ,,Dan bied ik straks een stukje vlees van een dode koe aan, zoals nu, maar pal ernaast een stuk vlees van een levende koe.”
Laten zien dat het geen sciencefiction of laboratoriumvlees is. Maar vlees van echte koeien
En juist daarom is Mosa Meat geïnteresseerd om met veeboeren in Brabant en Limburg in zee te gaan. ,,Dan kun je laten zien dat het geen sciencefiction- of laboratoriumvlees is, maar vlees van echte koeien”, zegt Moonen. ,,Ik kan met klanten ook nog even in de huifkar naar de runderen in het Vresselse bos om te laten zien: dit stukje vlees is afkomstig van die koe. Juist die connectie is belangrijk. Het is een heel ander beeld dan waar kweekvlees nu vaak nog mee wordt geassocieerd: dat van tientallen reactoren van acht meter hoog op een rijtje.’’
Of de Rooienaar daadwerkelijk de eerste kweekvleesboer ter wereld wordt, is overigens nog geen uitgemaakte zaak. Dat heeft te maken met de haast die Europa gaat maken met de goedkeuring voor de verkoop. Het gaat Moonen in ieder geval niet snel genoeg. ,,Als we niet uitkijken, gaat het in Engeland eerder gebeuren en hebben de EU-landen het nakijken. Dat zou echt jammer zijn. Er zit nu zoveel geld achter, met name van private partijen die ook rendement willen zien, dat de ontwikkeling heel snel gaat. De trein wacht niet, de politiek is nu aan zet.”
In Singapore wordt al kweekvlees gegeten
Wereldwijd is de primeur naar Singapore gegaan. De Aziatische stadstaat heeft vorige winter als eerste land de verkoop van gekweekte kipnuggets toegestaan, afkomstig van het Amerikaanse bedrijf Eat Just. Bij de productie ervan hebben boeren evenwel nog geen wezenlijke rol, zoals Mosa Meat dat wél voor ogen heeft.
De urgentie die Singapore blijkbaar voelt, mist Moonen een beetje om zich heen. In Europa, landelijk en ook in Brabant. In het najaar was een delegatie van VVD Brabant op bezoek op de Crole Hoeve. De politici lieten zich bijpraten over de vorderingen. Moonen: ,,Volgens mij liggen er ontzettend veel kansen op dit gebied, zeker ook in deze regio, met Brainport, High Tech Campus en alle kennisinstituten. Kweekvlees kan ook enorm bijdragen aan de oplossing van het stikstofprobleem. Er wordt nu veel geld opzijgezet om boeren uit te kopen, maar je kunt ze ook een alternatief bieden.”
Voor Moonen wordt kweekvlees straks een extra pijler onder zijn bedrijf. Hij levert direct vlees aan allerlei toprestaurants, zoals het gerenommeerde De Rozario in Helmond, en voelde het direct toen de horeca dicht moest vanwege corona. ,,Mijn les van de afgelopen twee jaar is dat ik niet op één paard wed. Kweekvlees wordt straks een verbreding, een aanvulling op mijn verdienmodel.”
Want zijn passie verandert niet. ,,Ik ben veefokker. Limousinkoeien fokken, dat vind ik mooi, daar gaat het mij om. Voedsel produceren. Als ik daarvoor de koe niet hoef te slachten, is dat voor mij prima. Ik hoor boeren vaak genoeg zeggen: ‘als ik met dertig koeien toe zou kunnen, zou ik er geen 200 houden’. Nou, hier ligt een mogelijkheid. Veel boeren zijn aan het nadenken over hun toekomst. Ik zou het mooi vinden als meer boeren de uitdaging hierin zien, en niet alleen de bedreiging.”
Zelfs veganisten staan open voor het verhaal
Dat de consument er voor open staat, lijdt wat Moonen betreft geen twijfel. Produceren en dus ook proeven is formeel nog verboden in Nederland en kan alleen met speciale ontheffingen in het ontwikkelproces. ,,Maar de smaak is echt goed. Beter dan dat ik diezelfde koe zou slachten. Dat is ook niet vreemd, want vet- en spiercellen worden apart gekweekt en later bij elkaar gebracht. Je kunt dus veel beter sturen, waardoor de kwaliteit veel stabieler is. Het stukje vlees op je bord is precies hetzelfde als het stukje van vorige week en van volgende week.”
De komende tijd benutten we om alles verder te onderzoeken. Als Mosa Meat Europese goedkeuring krijgt, kan het snel gaan.
Zelfs vegetariërs en veganisten laten zich daardoor soms overtuigen, heeft Moonen gemerkt: ,,Ik heb ze hier op bezoek gehad. Toen ze dit verhaal hoorden, zeiden ze: ‘Tja. Als de dieren er niets van lijden, dan…’”
Hoe lang het nog gaat duren voordat de kweekburger in de winkel of bij Moonen in het schap ligt? Volgend jaar? Pas in 2024? Nog later? Niemand die het weet. ,,De komende tijd gaan we benutten om alles verder te onderzoeken. Hoe vaak kun je een biopt uit het rund halen? Op welke leeftijd van de koe doe je dat? Welke rassen en bloedlijnen geven de beste resultaten? Moeten we kruisen of juist niet? Hoe gedragen de cellen zich in de installaties? Welke ingrediënten gebruiken we als plantaardig eiwit? Hopelijk zijn we dan klaar als Mosa Meat de Europese goedkeuring krijgt, want dan kan het plotseling snel gaan.”
Comments